انواع کودهای شیمیایی

برای جمعیت رو به رشد جهان، باید محصولات کشاورزی زیادی تولید شود، بنابراین کشاورزان برای رفع نیازهای جمعیت از کودهای مختلف برای تولید بیشتر محصولات غذایی استفاده می کنند. به طور کلی کود به عنوان هر ماده، آلی یا معدنی، طبیعی یا مصنوعی که یک یا چند عنصر شیمیایی مورد نیاز برای رشد گیاه را تامین می کند، گفته می شود. بیشتر کودهای شیمیایی که معمولاً در کشاورزی استفاده می شوند حاوی سه عنصر اصلی نیتروژن، فسفر و پتاسیم برای تقویت گیاهان هستند. کودها برای جایگزینی مواد مغذی ضروری برای رشد گیاه در خاک اعمال می شود؛ آنها ظرفیت نگهداری آب را در خاک و همچنین حاصلخیزی آن را افزایش می دهند.

کودهای شیمیایی

کود شیمیایی یا غیرمعدنی کودی متشکل از عناصر کشت شده غیر ارگانیک است که باعث تحریک رشد محصولات کشاورزی می شود، این کودها حاوی مواد مغذی ضروری مورد نیاز برای رشد گیاهان سالم هستند. کودهای شیمیایی ترکیب یکنواخت و ثابتی دارند و نسبت به کودهای آلی سریعتر عمل می کنند و این به دلیل حل شدن بلافاصله آنها در آب می باشد. با این حال آنها برای مدت کوتاهی کار می کنند، به همین دلیل است که نمی توانند برای مدت طولانی تغذیه لازم را برای گیاهان فراهم کنند. همچنین با استفاده از کودهای شیمیایی هیچ ماده آلی به خاک اضافه نمی شود، بنابراین عمر خاک غنی یا تحریک نمی شود؛ از آنجایی که کودهای شیمیایی بسیار شور هستند، رطوبت را از خاک استخراج می کنند. کودهای آلی نیز موادی هستند که از بقایای موجودات طبیعی یا محصولات جانبی موجودات طبیعی که حاوی مواد مغذی ضروری برای رشد گیاه هستند به دست می آیند.

مزایای استفاده از کودهای شیمیایی در کشاورزی:

•         آنها مواد مغذی لازم را برای رشد مناسب گیاهان فراهم می کنند.

•         کودهای شیمیایی محلول در آب هستند بنابراین گیاه به راحتی می تواند آنها را جذب کند.

•         حاصلخیزی خاک را افزایش می دهند.

•         کودهای شیمیایی ارزان تر از کودهای آلی هستند.

معایب استفاده از کودهای شیمیایی:

•         مواد غذایی تولید شده با استفاده از کودهای شیمیایی برای سلامت انسان مضر است.

•         استفاده زیاد کودهای شیمیایی محیط زیست را آلوده می کنند.

انواع کودهای شیمیایی و خصوصیات آنها

کودهای شیمیایی کودهای مصنوعی هستند که در صنایع از نمک های محلول در آب تهیه می شوند، آنها مواد مغذی کافی برای رشد مناسب محصولات را فراهم می کنند. نمونه های مختلفی از کودهای شیمیایی عبارتند از: سولفات، فسفات آمونیوم، سولفات پتاسیم و غیره. به طور کلی سه نوع کود شیمیایی در بازار موجود است که عبارتند از: کودهای نیتروژن دار، کودهای فسفاته و کودهای پتاسیم؛ این نوع کودها بیشتر توسط کشاورزان برای کشت محصول استفاده می شود.

کودهای شیمیایی نیتروژن دار:

N ذکر شده در کودهای شیمیایی تجاری مخفف نیتروژن است، نیتروژن جزء ساختاری پروتئین ها، DNA و آنزیم هاست که برای رشد و نمو سالم گیاهان ضروری می باشد. کودهای نیتروژن دار نوعی کود شیمیایی هستند که نمک نیتروژن را برای رشد و نمو مناسب گیاهان تامین می کنند و با استفاده از آن می توان کمبود نیتروژن در خاک را برطرف کرد. برای تولید کودهای شیمیایی نیتروژن، آمونیوم بی آب ابتدا به صورت مصنوعی با واکنش N2 و H2 با استفاده از فناوری Haber-Bosch که نیاز به گرما و فشار شدید دارد، تولید می شود. آمونیوم بدون آب حدود 82 درصد نیتروژن دارد که مصرف آن نیاز به احتیاط خواهد داشت، زیرا ممکن است به چشم، پوست و ریه آسیب برساند. سایر کودهای شیمیایی که به عنوان منابع نیتروژن در نظر گرفته می شوند عبارتند از نیترات آمونیوم، دی آمونیوم فسفات،  سولفات آمونیوم، سیانامید کلسیم، نیترات کلسیم و نیترات سدیم اشاره کرد. کودهای شیمیایی سرشار از نیتروژن معمولاً به عنوان کودهای چمن استفاده می شوند، زیرا چمن سرسبزی تولید می کنند. تاثیر استفاده از کودهای نیتروژن دار:

•         یکی از عناصر شیمیایی اصلی لازم برای رشد و فتوسنتز گیاه است.

•         گیاه با کمک نیتروژن پروتئین به شکل آنزیم تولید می کند.

•         با استفاده از نیتروژن می توان مقدار بیشتری محصول تولید کرد.

اثرات کمبود نیتروژن در گیاهان:

•         کمبود نیتروژن باعث کاهش رشد و نمو گیاهان می شود.

•         باعث کاهش عملکرد محصول می شود.

•         نیتروژن کم باعث کلروفیل کمتری در برگ ها شده که باعث زرد شدن برگ ها می شود.

کودهای شیمیایی فسفاته:

P موجود در برچسب کودهای شیمیایی تجاری برای فسفات، یک ترکیب حاوی فسفر و شکل بی آب اسید فسفریک است. برای بهبود رشد گیاهان وجود فسفر زیلدی در خاک نیاز است زیرا این عنصر مانند نیتروژن در ساختار DNA گیاهان وجود دارد و باعث ذخیره و تبدیل انرژی نیز می شود. کودهای شیمیایی که فسفات زیادی دارند برای گیاهانی که تازه کاشته شده اند با هدف کمک به رشد ساقه ها و ریشه قویتر استفاده می شود، علاوه بر این، پرورش دهندگان میوه و سبزیجات از کودهای حاوی فسفر برای افزایش عملکرد استفاده می کنند. کارایی این نوع کود شیمیایی به عواملی مانند میزان فسفر موثر، روش های کود دهی، خواص خاک و نوع گیاه بستگی دارد. فسفر موجود در پروتوپلاسم سلول، نقش مهمی در رشد و تکثیر آن دارد، در نتیجه کود فسفر برای رشد ریشه گیاهان مفید است. محتوای عناصر غذایی گیاه در تمام کودهای فسفاته بر حسب درصد فسفر به جای درصد P2O5 بیان می شود. منابع متداول فسفات در کودهای شیمیایی عبارتند از فسفات آمونیوم، سوپر فسفات منفرد و سه گانه، سوپر فسفات کلسیم. تاثیر استفاده از کودهای فسفاته در کشاورزی:

•         برای رشد و نمو مناسب ریشه ها ضروری است.

•         فسفر باعث افزایش عملکرد محصولات می شود.

•         این کود شیمیایی گیاه را در برابر بیماری ها بسیار مقاوم می کند.

•         به تشکیل بذر سالم و بلوغ محصولات کمک می کند.

اثرات کمبود فسفر در گیاهان:

•         باعث رشد و نمو کمتر ریشه ها می شود.

•         قدرت مقاومت در برابر بیماری را به حداقل می رساند.

کودهای شیمیایی پتاس:

حرف K در کودهای شیمیایی تجاری نشان دهنده پتاس است، یک ترکیب پتاسیم مورد نیاز برای بسیاری از واکنش های شیمیایی در گیاهان. مانند فسفر، کودهای حاوی پتاسیم باعث تحریک رشد ساقه ها و شبکه های ریشه قوی در گیاهان در حال رشد می شوند و همچنین تولید گل را افزایش می دهند که میتواند عملکرد میوه و سبزیجات را افزایش دهد. اخیراً عرضه پتاسیم به گیاهان به جای درصد K2O در کودهای پتاسیم به صورت درصد K+ (پتاسیم) بیان می شود. منابع تولید مصنوعی پتاسیم موجود در کودهای شیمیایی عبارتند از کلرید پتاسیم و سولفات پتاسیم که به ترتیب به عنوان مویات و سولفات پتاس نیز شناخته می شوند و همچنین نیترات پتاسیم، سولفات پتاسیم منیزیم و کربنات پتاسیم. تاثیر استفاده از کودهای پتاسیم در گیاهان:

•         به رشد مناسب ریشه، ساقه برگ و گل ها کمک می کند.

•         پتاسیم به مقاومت در برابر بیماری ها نیز کمک می کند.

اثرات کمبود پتاسیم در گیاهان:

•         کمبود پتاسیم باعث کاهش قدرت ایمنی گیاهان در برابر بیماری ها می شود.

•         باعث پژمرده شدن برگها می شود.

سایر کودهای شیمیایی

اگرچه بسیاری از کودهای شیمیایی عمدتاً حاوی سه عنصر درشت مغذی نام برده شده هستند، اشکال تولیدی ثانویه و ریز مغذی ها نیز به صورت تجاری در دسترس هستند. مواد مغذی ثانویه گوگرد، روی، منیزیم و کلسیم می باشند که برای رشد سالم گیاه حیاتی هستند، آنها صرفاً در مقادیر کمتری نسبت به درشت مغذی ها مورد نیازند. به عنوان مثال، گوگرد یک جزء ساختاری ضروری پروتئین هاست، منیزیم بخش کلیدی کلروفیل را تشکیل می دهد و کود کلسیم باعث افزایش نفوذپذیری غشای سلولی می شود. آنها در انواع کودهای شیمیایی مانند نیترات کلسیم، اکسید منیزیم و سولفات آمونیوم یافت می شوند. ریزمغذی هایی که وجود آنها برای گیاهان ضروری هستند شامل آهن، منگنز، مس، روی و بور هستند که در کودهای شیمیایی مشتق شده مصنوعی مانند کلات آهن، سولفات منگنز، کلات مس، سولفات روی و بورات سدیم یافت می شوند.