پتاسیم یک ماده مغذی ضروری برای رشد گیاهان است که مسئول سنتز قندهای گیاهی و جذب آب می باشد، وجود این ماده مغذی برای رشد گیاه ضروری بوده و در مقادیر زیادی توسط گیاهان جذب می شود. استفاده از کود پتاس برای برآوردن تمام نیازهای محصول حیاتی است. پتاسیم طبیعی به صورت ترکیبی در پوسته زمین در مناطقی که ذخایر زیادی از خاک های سنگین و مواد معدنی رسی وجود دارد یافت می شود. پتاسیم، همراه با نیتروژن و فسفر، سه ماده مغذی اصلی را تشکیل می دهد که از مهمترین عوامل موثر بر رشد گیاهان می باشند؛ نیتروژن برای تولید پروتئین ضروری و فسفر برای فرآیند فتوسنتز حیاتی است. علاوه بر عملکردهای دیگر، پتاسیم مقاومت در برابر بیماری را در گیاهان تقویت می کند.
چرا گیاهان به پتاسیم نیاز دارند؟
نقش پتاسیم در گیاه در درجه اول در روابط گیاه، خاک، هوا و آب می باشد؛ همچنین آنزیم های خاصی را فعال می کند و به انتقال کربن جذب شده از زیست توده گیاهی به مواد زایشی (غلات، میوه و فیبر) کمک می کند. گیاهان از پتاسیم در تولید کلروفیل استفاده می کنند که رنگ سبز را در آنها فراهم می کند و همچنین به روش های دیگری از رشد گیاه حمایت می کند. به عنوان مثال، به انتقال آب و قند در داخل گیاه کمک می کند و گل ها و دانه ها را قوی تر و میوه را شیرین و آبدار می کند. هنگامی که گیاهان سطح مناسبی از کود پتاسیم را دریافت کنند، مقاومت به بیماری نیز در آنها بهبود می یابد، همچنین به افزایش مقاومت در برابر خشکسالی یا سرمای شدید کمک می کند.
خاک غنی از پتاسیم دارای مزایای زیر برای رشد گیاه است:
• احتباس آب را افزایش می دهد.
• مقاومت به خشکی را بهبود می بخشد و رشد ریشه را افزایش می دهد.
• غلات غنی از نشاسته را تولید می کند.
• محتوای پروتئین گیاهان را افزایش می دهد.
• از اتلاف انرژی جلوگیری می کند و تنفس را کاهش می دهد.
کود پتاسیم
اصطلاح پتاس به گروهی از مواد معدنی و نمک های حاوی پتاسیم اشاره دارد و این نام از فرآیندی که برای برداشت پتاسیم استفاده می شود گرفته شده است و با نماد شیمیایی K نشان داده می شود. کود پتاسیم دارای دو نوع اصلی استکه در آنها پتاسیم با سولفات (سولفات پتاس) یا کلرید (موریات پتاس) ترکیب می شود. منابع کود پتاسیم متعددی وجود دارد که در واحدهای K2O بر روی برچسب کود بیان شده، مانند سولفات پتاس (K2SO4)، سولفات مضاعف پتاس و منیزیم (K2So4). بیشتر کودهای پتاسیم در کودهای NPK که به عنوان ترکیب شناخته می شود وجود دارد و برچسب های محصول به تفکیک دقیق آنها را به صورت درصد نشان می دهد. علاوه بر این، کود پتاس به صورت خالص نیز وجود دارد که از یک ماده مغذی تشکیل شده اند، شکل مستقیم سولفات پتاس و پتاس باغی هستند.
در گذشته خاکستر چوب را در گلدان های قدیمی رها می کردند، سپس پتاسیم از این مخلوط شسته شده و جذب گیاهان می شد؛ خاکستر چوب سخت منبع خوبی از پتاسیم است، اما باید مطمئن شوید که از مواد غذایی گیاهی در مقادیر کم استفاده کنید. در بیشتر موارد، سولفات پتاسیم ارجح ترین کود پتاسیم برای گیاهان می باشد. به طور متوسط، باید 500 تا 600 گرم سولفات پتاسیم یا کلرید پتاسیم در هر 10 متر مربع داشته باشید.
چه گیاهانی به کود پتاسیم نیاز دارند؟
انتخاب ترکیب مناسب از کود پتاسیم برای گیاهان می تواند دشوار باشد، زیرا نیازهای تغذیه ای ثابت و به یک اندازه برای همه گیاهان وجود ندارد. گیاهانی که گل یا میوه می دهند در صورت استفاده از کود حاوی پتاس به احتمال زیاد عملکرد بهتری دارند. کودهایی که برای گیاهان خاص تولید می شوند مانند کود گل رز و کود گوجه فرنگی سرشار از پتاس هستند و همچنین دارای مواد معدنی دیگری هستند که این گیاهان به آنها نیاز دارند، بنابراین نباید برای سایر گیاهان استفاده شوند. همچنین پتاس از جمله کودهای مورد استفاده برای برنج و گندم نیز می باشد و باعث پر شدن دانه ها کمک می کند اما مصرف آن نباید بیش از تحمل بذر باشد. کود پتاس باعث افزایش PH خاک می شود، به همین دلیل است که بهتر است آن را روی گیاهان اسید دوستی مانند رودودندرون، ادریسی و آزالیا استفاده نکنید.
کمبود پتاسیم می تواند بر رشد محصول و عملکرد کلی آن تأثیر بگذارد، یادگیری علائم کمبود می تواند به پرورش دهندگان کمک کند تا مشکل را شناسایی و اصلاح کنند. تغذیه ناکافی با پتاسیم، گیاه را در برابر تنش های مختلف از جمله کمبود آب، فشار حشرات و فشار پاتوژن مستعدتر می کند. کمبود پتاسیم بیشتر در خاک های سبک و شنی دیده می شود و در کنار مشکلات خارجی، کمبود پتاسیم نیز بر رشد سیستم ریشه و ساقه گیاه تأثیر می گذارد. از آنجایی که پتاسیم به راحتی در داخل گیاه جابه جا میشود، علائم کمبود معمولاً ابتدا در برگ های پایینی گیاه ظاهر می شود؛ علائم شایع کمبود پتاسیم شامل ساقه های ضعیف، سوختگی های رنگ قهوه ای و پیچ خوردگی نوک برگ ها است.
نحوه استفاده از کود پتاس
برای رشد گیاه، مهم است که خاک دارای مقدار کافی پتاسیم باشد؛ این ماده مغذی در خاک جابجا نمی شود و در صورت نیاز گیاه به آن باید آن را در ناحیه ریشه بپاشید. مواردی وجود دارد که باید برای سلامت گیاه خود به آن توجه کنید، از جمله اینکه اگر خاک دارای پتاسیم اضافی باشد به ریشه آسیب می رساند. از آنجایی که پتاسیم اضافی به صورت نمک انباشته می شود، برای جلوگیری از مشاهده عوارض کود دهی بیش از حد، بهتر است مصرف کود پتاسیم را به حداکثر یک بار در سال محدود کنید. مصرف این کود را فقط در صورتی افزایش دهید که خاک شنی باشد، این به این دلیل است که خاک های شنی حاوی مواد آلی نیستند و برای افزایش باروری به مواد آلی و بستر برگ نیاز دارند.
اغلب کودهای پتاسیمی محلول در آب هستند و گاهی اوقات دارای شاخص نمک بالایی هستند، به همین دلیل اگر خیلی نزدیک به بذر یا نشا قرار گیرند، می توانند جوانه زنی بذر و بقای گیاه را به ویژه در خاک های شنی کاهش دهند. برای انتخاب روش کوددهی نوع محصول نیز باید در نظر گرفته شود، محصولاتی مانند بادام زمینی، سویا و پنبه نسبت به ذرت به آسیب توسط کود پتاس حساس تر هستند. رطوبت، هوادهی و دمای خاک، سطح اکسیژن و سیستم خاکورزی همگی بر جذب پتاسیم تأثیر می گذارند. گیاهان معمولاً نسبت به فسفر و نیتروژن بیشتر پتاسیم خود را در مراحل اولیه رشد جذب می کنند. مطالعات انجام شده در مورد جذب پتاسیم در ذرت نشان می دهد که بیش از 90 درصد آن قبل از شروع رشد زایشی گیاه جذب می شود.
کود دهی با کود پتاسیم با درصد بالا می تواند دسترسی گیاه به منیزیم را کاهش دهد و اگر خاک از قبل منیزیم کمی داشته باشد، ممکن است باعث کمبود منیزیم شود. محصولاتی که در خاک هایی با منیزیم بالا رشد می کنند ممکن است از کمبود پتاسیم رنج ببرند. برای افزایش محتوای پتاسیم در خاک، می توانید خاکستر چوب را به توده کمپوست خود اضافه کنید؛ به همین ترتیب، استفاده از کود گاوی نیز منبع خوبی برای افزایش پتاس در خاک است. علاوه بر این، سایر منابع خوب برای پتاس شامل ماسه سبز و جلبک دریایی هستند.
زمان مناسب استفاده از کود پتاس
مانند بسیاری از مواد مغذی، گیاهان فقط زمانی که در حال رشد فعال هستند و همچنین زمانی که خاک مرطوب است (یا کود به صورت مایع استفاده می شود) می توانند پتاس را جذب کنند؛ بنابراین می توان آن را از طریق ریشه و یا به عنوان محلول پاشی کود استفاده کرد تا از طریق برگ ها جذب شود. استفاده سالانه یا دوسالانه کود پتاسیم قابل بحث است، تحقیقات نشان می دهد که تا زمانی که کود مورد نیاز استفاده می شود، هیچ مزیتی به این بستگی ندارد که آیا کوددهی هر سال انجام شود یا یک سال درمیان.
هم کاربردهای پاییز و هم بهار کودهای پتاسیم ثابت کرده اند که جایگزین های موثری برای تامین مواد مغذی به محصول هستند و هیچ تفاوت زراعی از نظر زمان بندی بهتر در افزایش دسترسی به مواد مغذی نسبت به دیگری وجود ندارد. پاییز معمولاً زمان ترجیحی برای استفاده از کود پتاسیم است، زیرا معمولاً در پاییز زمان و تجهیزات بیشتری نسبت به فصل کاشت در بهار وجود دارد. همچنین، تراکم خاک در هنگام رانندگی با تجهیزات سنگین برای کوددهی در پاییز کمتر نگران کننده می باشد، زیرا خاک معمولاً خشک تر از فصل بهار است و کاربرد کود پتاسیم همراه با عملیات خاک ورزی در پاییز امکان پذیرتر خواهد بود.
