برای دانستن و فهمیدن بهتر روش های کود دهی گیاهان و پرورش آنها، لازم است در ابتدا با اندام های گیاهان آشنایی داشته باشیم تا بتوانیم مشکلات احتمالی را با راه حل های مختلف از پیش رو برداریم. مانند حیوانات، گیاهان نیز ارگانیسم های چند سلولی هستند که بدن آنها از اندام ها، بافت ها و سلول هایی با عملکردهای بسیار تخصصی تشکیل شده است.
هر اندام (ریشه، ساقه و برگ) شامل هر سه نوع بافت (زمینی، عروقی و پوستی) می باشد. انواع مختلف سلول هر نوع بافت را شامل می شود و ساختار هر نوع سلول بر عملکرد بافتی که شامل می شود تأثیر می گذارد.
به طور کلی اندام های گیاهان شامل این موارد می شود:
• اندام ریشه
• اندام ساقه زیرزمینی
• اندام ساقه
• اندام برگ
• اندام گل
ریشه از اساسی ترین اندام های گیاه می باشد که به طور محسوس در اکثر اوقات قابل مشاهده نیست و در زیر خاک وجود دارد، با این حال برخی از گیاهان دارای ریشه های ناخواسته هستند که روی سطح زمین از شاخه بیرون می آیند. سیستم ریشه از گیاهان حمایت می کند و آب و مواد معدنی را جذب می کند، از نظر جرمی نیز به طور دقیق نمی توان وزن خاصی برایش در نظر گرفت.
ریشه دارای وظایف خاصی است که عبارتند از :
✓ ذخیره مواد غذایی مورد نیاز گیاه برای فتوسنتز
✓ جذب املاح و مواد معدنی
✓ نگهداری از ساقه گیاه و ثابت نگه داشتن گیاه
ریشه عامل بسیار مهمی در تعیین مقدار نیاز گیاهان به کود و مقدار آب، زمان آبیاری و میزان آبیاری است و میتواند در تشخیص صحیح باعث پیشرفت گیاه شود. ریشه ها در گیاهان چند ساله به مرور عمیق تر و محکم تر میشوند که باعث میشود مواد غذایی به سهولت بیشتری در گیاه ذخیره شود، اما گیاهان دارای دو نوع ریشه هستند: ریشه افشان و ریشه راست.
ریشه های افشان یا رشتخ فیبری، محور اصلی ندارند و به صورت انشعابات زیادی در خاک به وجود می آیند که نزدیک به سطح خاک هستند؛ این ریشه ها به فرسایش خاک کمک می کنند. ریشه های راست دارای یک محور اصلی عمودی به سمت پایین هستند که از آن ریشه های جانبی کوچکتری خارج میشود، این ریشه ها به عمق خاک نفوذ می کنند و برای گیاهانی که در خاک های خشک رشد می کنند مفیدند، برخی از ریشه های راست مانند هویج، شلغم و چغندر برای نگهداری قند یا نشاسته مناسب هستند.
ساقه زیرزمینی به صورت غده های متورمی در بخش پایین ساقه و متصل به ریشه وجود دارد که منبع بسیار غنی از مواد غذایی است و باعث تغییرات ژنتیکی در گیاه میشود. ساقه زیرزمینی هرچه از خاک دورتر باشد ، میتواند به مساعدت گیاه در زمان سرما و گرما کمک کند .
ساقه اندامی است که ریشه را به اندام های بالایی متصل میکند و باعث انتقال مواد غذایی ذخیره شده توسط ریشه به برگ و گل میشود. ساقه دارای انواع مختلفی است که روی سطح زمین قرار دارند و طول آنها از چند میلیمتر تا صدها متر متغیر می باشد. ساقه های علفی و نرم معمولاً سبز رنگ هستند، ساقه های سخت چوبی و ساقه های منشعب دارای تقسیمات و ساقه های جانبی می باشند. به طور کلی ساقه های گیاهان حدفصل بین گره و میانگره می باشند، گره ها نقاط اتصال برگ ها و گل ها هستند و میانگره ها نواحی برجسته روی ساقه بین دو گره.
وظایف ساقه عبارتند از:
✓ هدایت آب و مواد معدنی و غذایی
✓ نگهداری از اندام های بالایی
✓ انتقال قندها از برگ ها به سایر اندام های گیاهان
از جایی که میدانیم برگ محل فتوسنتز گیاهان است، نقش بسیار زیاد آن را در زندگی انسانی و گیاهی درک میکنیم. فتوسنتز فرآیند جذب انرژی از نور خورشید و استفاده از آن برای تولید غذا به شکل های مختلف است. برگ ها عاملی هستند که گیاهان جزء تولیدکنندگان اصلی در زنجیره های غذایی محسوب شوند؛ برگ علاوه بر اینکه محل غذاسازی گیاهان است، توانایی تولید اکسیژن نیز دارد و از عوامل چرخه کربن و اکسیژن می باشد. بیشتر برگ ها به دلیل داشتن کلروفیل سبز هستند اما برخی دیگر به دلیل وجود رنگدانه های گیاهی دیگر ممکن است رنگ های متفاوتی داشته باشند.
برگ های معمولی توسط دمبرگ به ساقه گیاه متصل می شوند، اگرچه برگ هایی نیز وجود دارند که مستقیماً به ساقه گیاه میچسبند. بافت آوندی از طریق رگبرگهای موجود در برگ می گذرد که از ساختار آن نیز پشتیبانی می کند. ضخامت، شکل و اندازه برگ ها با محیط های خاص سازگار است؛ هر کدام از این انواع به گونه از گیاهان کمک می کند تا شانس بقای خود را در یک زیستگاه خاص به حداکثر برساند. به عنوان مثال در آب و هوای گرم، گیاهانی مانند کاکتوس ها دارای برگ هایی هستند که به خارها تبدیل شده اند که در ترکیب با ساقه های آبدار آنها به حفظ آب کمک می کند. همچنین برگ ها در گیاهانی که نیاز به دریافت کود از روش تغذیه برگی دارند، وظیفه دریافت مواد مغذی را نیز خواهند داشت.
وطایف برگ ها در گیاهان شامل موارد زیر می شود:
• دریافت تحرکات گیاه
• فتوسنتز و غذاسازی
• افزایش مقاومت گیاهان
گل اندام جنسی گیاه میباشد و از این طریق میتواند به تولید مثل بپردازد. اسپرماتوفیتاس ها، گیاهان دانه ای، شامل ژیمنوسپرم ها و آنژیوسپرم ها هستند؛ هر دو گل دارند، اما گل های ژیمنوسپرم در واقع گل آذین هایی هستند که میوه تولید نمی کنند؛ از سوی دیگر، گل نباتی گلهای معمولی دارند که پس از لقاح، بذرهای محصور در میوه را تشکیل می دهند. اندام تکثیر در گیاهان بذر نام دارد که کشاورزان برای توسعه کار از بذر ها استفاده میکنند.
محل قرارگیری اندام گل روی ساقه و توان تولیدی هر گل یکی از عوامل موثر در تعیین فعالیت های کشاورزی است. گل های قرار گرفته در قسمت پایین تر گیاه دارای دانه های ریز تری بوده و چون برگ های آن ها نور کمتری را دریافت می کنند، فتوسنتز کمتری انجام می دهند. هرچه تعداد گل ها و دانه های تولید شده کم باشد، مقاومت گیاه در مقابل شرایط نامساعد کم میشود و احتمال دارد که گیاه از بین رود.