عنصر کلسیم یک درشت مغذی ثانویه است اما در ساختار گیاه، جذب مواد مغذی، فعال شدن آنزیم، تحمل استرس و کیفیت تولید نقش حیاتی دارد. در زمان استفاده از انواع کود کلسیم باید توجه داشته باشید که کلسیم بیش از حد و pH بالا می تواند موجب کاهش جذب عناصر درشت مغذی موجود در سایر کودها شود.
اهمیت کود کلسیم برای گیاهان
به طور کلی نقش کود کلسیم در کشاورزی فراتر از تأمین مواد مغذی مورد نیاز گیاهان است و بر ساختار، عملکرد و انعطاف پذیری آنها تأثیر می گذارد. کلسیم دارای تحرک محدود در خاک و گیاه بوده و تماس آن با ریشه از طریق جریان توده ای است، یعنی نیاز به آب دارد و سپس از محلول خاک خارج شده و از طریق آوند چوبی و همچنین با آب به اندام هوایی هدایت می شود. در نتیجه، یکی از عوامل مهم برای تعیین اینکه آیا به کود کلسیم برای گیاهان نیاز دارید یا خیر، آبیاری است. آبیاری بیش از حد می تواند باعث شسته شدن این عنصر و همچنین آسیب به ریشه ها شود و از طرف دیگر آب کافی می تواند مانع از جریان انبوه شود.
اینکه کدام یک از انواع کود کلسیم برای گیاه شما مناسب است، چه مقدار و چه زمانی باید از آن استفاده کنید، به سطح pH خاک، زمان بندی و همچنین نوع گیاه یا محصولی که در حال پرورش آن هستید بستگی دارد.
روش های استفاده از کود کلسیم
معمولاً کمبود کلسیم مستقیماً به مقدار ماده غذایی موجود در خاک مربوط نمی شود، بلکه به ویژگی های خاص محصول ارتباط دارد، در نتیجه، کود کلسیم معمولاً به شکل محلول خود به عنوان تغذیه برگی استفاده می شود. بهترین راه برای تشخیص میزان کلسیم مورد نیاز، انجام آزمایش خاک و برگ می باش و. انتخاب بین روش های مصرف کود کلسیم کاربرد روی خاک (پخش و باندینگ) و محلول پاشی بر اساس نیاز محصول و شرایط خاک انجام می شود.
کودهای کلسیمی برای محصولاتی مانند گوجه فرنگی، فلفل، کاهو و غیره بسیار مهم هستند. از طرفی باید توجه داشته باشید که کود نیترات کلسیم می تواند به میوه ها آسیب برساند، بنابراین توجه داشته باشید که فقط روی برگ ها مانند برگ گوجه فرنگی استفاده شود.
کودهای کلسیم مناسب محلول پاشی
• استات کلسیم Calcium acetate (استات کلسیم- استات آهک- اتانوات کلسیم- دی استات کلسیم)
• نیترات کلسیم
• کلرید کلسیم برای رفع سریع کمبود
چه زمانی از کودهای کلسیمی استفاده کنیم؟
هنگام استفاده از کودهای کلسیم، باید شرایط آب و هوایی را در نظر بگیرید، توجه داشته باشید که هوا ابری و بارانی باشد، زیرا بارش و رطوبت بیش از حد می تواند نتیجه را ناموفق کند. همچنین از کودهای حاوی کلسیم را در زمان هایی مانند صبح زود یا اواخر بعد از ظهر استفاده کنید تا مواد مغذی ناشی از تبخیر از بین نرود. زمان مناسب برای مصرف کود کلسیم در اواخر اسفند تا اوایل فروردین و اواخر شهریور تا اوایل مهرماه می باشد. هر 6 تا 8 هفته در طول فصل رشد بر اساس نیاز محصول و نتایج آزمایش خاک که در اوایل سال انجام شده ، مجدداً استفاده شود؛ البته هرگز از میزان توصیه شده روی بسته بندی فراتر نروید.
با استفاده از کود کلسیم در ابتدای فصل رشد، گیاهانی جوان و شاداب خواهید داشت؛ همچنین به محض اینکه متوجه کمبود علائم کلسیم شدید مانند زرد شدن برگها، ساقه های ضعیف، پوسیدگی انتهای شکوفه و غیره نیز باید آن را اعمال کنید. همچنین استفاده دوره ای از کودهای کلسیمی مانند نیترات کلسیم در طول فصل رشد، سطوح مواد مغذی را در حد مطلوب نگه می دارد تا رشد سالم مداوم و عملکرد بهتر تضمین شود.
استفاده همزمان کود کلسیم و سایر کودها
• تعامل کود کلسیم با منیزیم: استفاده از کلسیم بیش از حد می تواند جذب منیزیم را کاهش دهد.
• تعامل کلسیم با پتاسیم: این عنصر بر در دسترس بودن و راندمان جذب پتاسیم تأثیر می گذارد.
• برهم کنش کلسیم با فسفر: کود کلسیم ترکیبات نامحلول را در خاک های با pH بالا تشکیل می دهد و دسترسی به فسفر را کاهش می دهد. از طرفی استات کلسیم باعث چسبندگی بین ذرات فسفات می شود، از این رو نباید با کودهای فسفاته مصرف گردد.
• توجه داشته باشید که NaCl بالا سبب کمبود کلسیم در گیاهان مختلف مانند گوجه فرنگی و توت فرنگی می گردد.
ملاحضات پیش از استفاده از کود کلسیم
بیشتر خاک ها دارای کلسیم کافی برای گیاهان هستند که از طریق هوازدگی مواد معدنی آزاد می شوند و نیازی به افزودن بیشتر آن با کود نیست، با این حال شرایطی وجود دارد که نیاز به استفاده از کودهای کلسیمی وجود دارد. همچنین در نتیجه تحرک محدود آن در گیاه، برخی از محصولات با اندام های ذخیره سازی نیازمندتر مانند گوجه فرنگی و سیب می توانند نشانه های کمبود کلسیم را نشان دهند و نیاز بیشتری به مصرف کود دارند. در هر صورت پیش از استفاده از کود کلسیم باید نکات زیر را در نظر داشته باشید:
✓ آزمایش منظم خاک برای نظارت بر سطح کلسیم و تنظیم شیوه های کوددهی بر این اساس ضروری است.
✓ انتخاب انواع کود کلسیمی که به شرایط خاص خاک متحمل هستند (مانند خاک های اسیدی یا قلیایی) می تواند به کاهش چالش های مرتبط با کلسیم کمک کند.
✓ مدیریت pH خاک برای بهینه سازی در دسترس بودن کلسیم بسیار مهم است. در خاک های اسیدی، استفاده از آهک می تواند به افزایش pH و بهبود جذب کلسیم توسط گیاهان کمک کند. در خاک های آهکی، استراتژی های اسیدی کردن ممکن است برای افزایش دسترسی به مواد مغذی ضروری باشد.
نوع خاک در مصرف کود کلسیم چه اهمیتی دارد؟
میزان کلسیم با pH خاک رابطه مستقیم دارد، یعنی خاک هایی که pH بالاتری دارند معمولاً حاوی کلسیم بیشتری می باشند. در واقع افزودن کلسیم نیز خود باعث قلیایی شدن خاک می شود و به همین دلیل باید نوع کود کلسیمی متناسب با PH خاک انتخاب شود. خاک هایی با CEC (ظرفیت تبادل کاتیونی) بالا یا خاک های رسی معمولاً کلسیم بیشتری در دسترس دارند و دلیل آن این است که یونی با بار مثبت است که توسط ذرات رس و مواد آلی خاک حفظ می شود. مناطقی با خاکهای اسیدی طبیعی به دلیل افزایش آبشویی و کاهش pH خاک، در دسترس بودن کلسیم کمتری دارند که مانع جذب کلسیم توسط گیاهان می شود.
مناطقی با بارندگی سالانه بالا ممکن است افزایش شسته شدن کلسیم از خاک را تجربه کنند که در طول زمان منجر به کمبود این عنصر می شود. کاهش این امر با استفاده از کود کلسیم در نرخ، شکل، مکان و زمان مناسب می تواند به جبران تلفات مواد مغذی کمک کند و اطمینان حاصل شود که کودهایی که استفاده می کنید برای مصرف در دسترس هستند.