سیلیسیم (Si) به عنوان یک ریزمغذی مهم در کنترل تبخیر و تعرق و افزایش مقاومت گیاه در برابر تنش های دمایی، کم آبی و آفات محسوب می شود. رایج ترین نوع ترکیبات سیلیس دار برای گیاهان ، کود سیلیکات پتاسیم می باشد، در واقع سیلیکات های بی شکل مهم ترین منبع اولیه تأمین سیلیسیم می باشند.


✓ استفاده همزمان از کود سیلیسیم و پتاسیم سبب افزایش جذب عنصر پتاسیم می گردد و در کنترل برخی آفات موثرتر از سموم عمل می کند.

✓ استفاده از کودهای سیلیس دار موجب کاهش خسارت ناشی از تجمع نمک و شوری خاک خواهد شد.


رایج ترین شکل کودهای سیلیسیم دار مایع بوده و به صورت محلول پاشی و کود آبیاری استفاده می شوند.


فواید کود سیلیسیم برای گیاه :

✓ افزایش عملکرد و باروری محصولات کشاورزی

✓ افزایش جذب و انتقال مواد غذایی همچون کلسیم و سایر عناصر

✓ افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاک توسط کود سیلیسیم

✓ کاهش حساسیت گیاه به بیماری و آسیب حشرات

✓ افزایش جوانه زنی و رشد گیاه

✓ افزایش مقاومت به آفات و بیماری ها

✓ افزایش مقاومت در برابر تنش های محیطی با کودهای سیلیکات


دقت داشته باشید، سیلیسیم با تعرق گیاه ارتباط مستقیمی دارد، یعنی با افزایش تعرق گیاه، جذب آن بیشتر و با کاهش تعرق، جذب این عنصر کمتر می شود. از این رو مصرف کود سولفات پتاسیم موجب افزایش تعرق گیاه شده و در نتیجه افزایش جذب سیلیسیم را به دنبال دارد. در همین راستا مصرف کودهایی نظیر پتاسیم کلراید که تعرق را کاهش می دهد در کنار کود سیلیسیم مناسب نیست.

گیاهان معمولاً سیلیسیم موجود در محیط را به صورت سیلیکات جذب می کنند که به عنوان اسید مونوسیلیک یا ارتوسیلیک شناخته می شود. گیاهان این عنصر را توسط بافت ریشه و ساقه خود می گیرند اما از طریق تجزیه زیستی بازگردانده می شود؛ سیلیسیم به صورت سیلیکا در دیواره های سلولی گیاه رسوب کرده و باعث بهبود سفتی و استحکام ساختاری دیواره سلولی، معماری گیاه و حالت برگی می شود. در خاک، سیلیس به طور کلی به عنوان کوارتز معدنی و رس فراوان است، اما فراوانی آن به صورت محلول (مونو سیلیسیک اسید) بسیار متغیر است. حتی اگر سیلیسیم از قبل در خاک وجود داشته باشد، همیشه نمی تواند توسط گیاهان به مقدار کافی از طریق ریشه جذب شود و به همین دلیل نیاز به استفاده از کود سیلیسیم می باشد.

کودهای سیلیسیم توانایی گیاهان را برای مقاومت یا تحمل استرس های زیستی افزایش می دهند و به کاهش از دست دادن آب و تعرق کمک می کنند، از این رو کشاورزان با استفاده از این کود محصولی سالم با عملکرد بیشتر و بازده بیشتر در واحد سطح به دست می آورند.


چه زمانی از کود سیلیسیم استفاده کنیم؟

روش تشخیص میزان عنصر سیلیسیم موجود در گیاهان، انجام آزمایش برگ می باشد. بیشترین مقدار سیلیس موجود در گیاهان در سلول های اپیدرمی تجمع می یابد که سختی و استحکام بافت گیاهی را افزایش می دهد که مانع از ورود و استقرار لاروهای جوان به ساقه می شود. از طرف دیگر آزمایش خاک برای تعیین pH خاک و نیاز به آهک می تواند در تعیین میزان کاربرد مناسب انواع کود سیلیسیم مانند سیلیکات کلسیم بسیار مفید باشد.

زمان مناسب برای مصرف کود سیلسیم مرحله ای است که رشد رویشی گیاه تکمیل شده باشد؛ از کود سیلیس در زمان ۸ برگی بودن گیاه تا زمان برداشت آن می توان به مدت ۲۰ روز یک بار استفاده کرد. میزان کاربرد مناسب را می توان با نیاز به تنظیم pH خاک یا نیاز به آهک خاک تعیین کرد، هر چه نیاز خاک به آهک بیشتر باشد، میزان کاربرد سیلیکات نیز بیشتر می شود. برای جلوگیری از استرس و ایجاد شوک برای گیاهان، در زمان خنکی از روز آنها را کود دهی کنید.


کشاورزان چه محصولاتی می توانند از کود سیلیس استفاده کنند؟

برای اینکه یک منبع موثر برای محصولات زراعی باشد، یک کود سیلیسیمی باید درصد بالایی از سیلیسیم را به شکل محلول در اختیار داشته باشد. سیلیکات پتاسیم و سیلیکات سدیم بیشتر برای کاربردهای باغبانی یا محصولات گلخانه ای استفاده می شوند. مصرف کودهای سیلیسیم سبب افزایش جذب عنصر روی در شرایط کمبود می گردد، مخصوصا اگر بیشبود فسفر در خاک وجود داشته باشد. استفاده از کود سیلیسیم در مناطق گرمسیری که معمولا دچار کمبود این عنصر هستند، ضروری و اثربخش است. رایج ترین محصولاتی که از کود سیلیس بهره میبرند عبارتند از:

•  سبزیجات مانند گوجه فرنگی، فلفل، خیار، خربزه

•  میوه هایی مثل توت فرنگی، زغال اخته، تمشک

•  گل های رز، زنبق، ارکیده

•  درختان میوه، درختان سایه دار، درختان زینتی

•  شلتوک و نیشکر


روش و میزان استفاده از کودهای سیلیسیم

نرخ کاربرد کود سیلیس بسته به نو محصول، بلوغ محصول، نوع خاک، شیمی خاک، سطح عنصر موجود در خاک و رویدادهای تنش زای مورد انتظار در طول عمر (به عنوان مثال کمبود آب) محصول متفاوت است. نرخ های معمول کاربرد، به عنوان مثال، بین 150 کیلوگرم در هکتار برای محصولات زراعی و 500 کیلوگرم در هکتار برای محصولات درختی، توت فرنگی، نیشکر و چمن متفاوت می باشند. برای استفاده از کود سیلیسیم برای گیاهان گلدانی، 1 تا 1.5 فنجان کود را به ازای هر 8 گالن خاک مخلوط کنید، یا 1 فنجان را به ازای هر 1.5 متر به صورت ردیف در باغچه بپاشید و در ناحیه ریشه مخلوط کنید. همچنین می توانید برای تقویت گیاهان زینتی هر یک تا دو هفته یکبار آن را به میزان 1 تا 2 قاشق غذاخوری در اطراف هر بوته بپوشانید.

به عنوان یک کود برگی، کود سیلیسیم باید به شکل اسید اورتوسیلیک استفاده شود؛ فقط این فرم می تواند بدون محدودیت از طریق برگ ها جذب شود.  برای استفاده از شکل مایع این کود، 0.8 تا 1.6 قاشق چایخوری به ازای هر گالن آب در سیستم هیدروپونیک خود اضافه کنید. علاوه بر محلول پاشی، عرضه سیلیسیوم به ریشه گیاه باید به طور مداوم وجود داشته باشد وگرنه در سرکوب بیماری کمتر موثر خواهد بود. استفاده از بقایای گیاهی، کودهای دامی و کمپوست نیز سیلیسیم را به خاک اضافه می کند، با این حال ممکن است سال ها طول بکشد تا سیلیسیم از بقایای گیاهان برای جذب گیاه در دسترس باشد.