فسفر با نماد شیمیایی P به عنوان یکی از عناصر ماکرو و ضروری برای گیاهان محسوب می گردد. این عنصر برای تقسیم سلولی و تشکیل بافت های جوان، رشد و نمو گیاه، توسعه ریشه، تقویت و تنومندی گیاه مخصوصا در شروع فصل رشد بسیار ضروری می باشد، به همین دلیل کود فسفر جزء کودهای پرمصرف محسوب می شود.


انواع ترکیبات کودهای فسفر :

1- اوره فسفات (H3PO4CO (NH2) 2)

2- سوپر فسفات منفرد (SSP)

3- سوپر فسفات تریپل (TSP)

4- مونو آمونیوم فسفات (MAP)

5- دی آمونیوم فسفات (DAP)

6- پلی فسفات آمونیوم


فواید کود فسفر برای گیاه :

✓ وجود این عنصر در ساختار دیواره سلولی گیاهان

✓ نقش مهم فسفر در گرفتن و تبدیل انرژی خورشید به ترکیبات گیاهی

✓ ساختارهای DNA و RNA توسط پیوندهای P به هم مرتبط هستند.

✓ غلظت فسفر ریشه باعث برقراری تعادل عناصر کم مصرف در برگ می­ شود

✓ توسعه و تحریک شدن ریشه توسط کود فسفر

✓ شکل گیری گل و تولید بذر

✓ کود فسفر باعث افزایش ساقه و استحکام ساقه می شود

✓ یکنواخت تر و زودرس تر شدن محصول

✓ تحریک رشد ریشه

✓ افزایش استحکام و تنومندی ساقه ها و شاخه ها

✓ بهبود تشکیل گل و تولید دانه با کود فسفر

✓ افزایش مقاومت در مقابل عوامل بیماری زا

از آنجایی که باران دائماً فسفر (P) را از خاک می شوید، کشاورزان برای جبران ذخایر تخلیه شده به کودهای آلی یا مصنوعی متکی هستند. انتخاب یک کود فسفر مناسب به دلیل تنوع محصولات موجود در بازار می تواند گیج کننده باشد. کودهای فسفر آلی برای قرن ها به عنوان منبع فسفر برای محصولات مورد استفاده قرار گرفته اند، اما امروزه کودهای شیمیایی بسیاری برای تامین عناصر خاص در گیاهان تولید شده اند. اگر سطح فسفر موجود در خاک برای رشد بهینه محصول کافی نیست، باید از کودهای فسفاته برای اطمینان از مقادیر کافی این ماده غذایی استفاده کنید. آزمایش خاک برای مشخص کردن میزان فسفر، توانایی خاک برای تامین فسفر به محلول خاک برای استفاده گیاهی را اندازه گیری می کند، اما مقدار کل فسفر موجود را نمی تواند محاسبه کند.


نشانه های نیاز به کود فسفر

یکی از دلایل تأخیر در بلوغ محصولات می تواند کمبود عنصر فسفر باشد. کمبود فسفر همچنین موجب کاهش رشد ریشه و باریک شدن شاخه ها می گردد، از طرفی موجب تأخیر در رسیدن و بلوغ میوه ها می گردد. برگ های پیر در هنگام کمبود فسفر سریع تر از برگ های جوان تحت تأثیر قرار می گیرند زیرا توزیع فسفر در هنگام کمبود آن تغییر می کند. از آنجایی که فسفر در خاک متحرک نیست، استفاده از کودهای فسفاته یک تصمیم مدیریتی اصلی در سیستم های تولید محصول است، این تصمیم عمدتاً تحت تأثیر سطح آزمایش خاک و محصول مورد نظر است. علاوه بر این شرایط آب و هوایی، روش کاربرد و میزان آبیاری محصول نیز در میزان استفاده و نوع کود فسفر تاثیر دارد، روشی که گیاهان از فسفر استفاده می کنند تحت تأثیر مایع یا جامد بودن کود قرار نمی گیرد. همچنین در نظر داشته باشید مصرف بیش از حد کود فسفر، موجب اختلال در جذب عناصر ریز مغذی از جمله آهن، روی و منگنز می گردد.


کود مونو آمونیوم فسفات


از کودهای فسفاته چه زمانی استفاده کنیم؟

بهینه سازی کاربرد کود فسفات نیازمند زمان بندی دقیق برای به حداقل رساندن خطرات رواناب است؛ هنگامی که بارش شدید در عرض 48 ساعت یا در خاک یخ زده، پوشیده از برف یا خاک خیس شده با آب پیش بینی می شود، از اعمال این کود خودداری کنید. این شرایط به طور قابل توجهی احتمال از دست دادن فسفر را از طریق رواناب افزایش می دهد. فسفر در عرض چند روز تا دو هفته پس از افزودن کود در دسترس گیاه قرار می گیرد و با گذشت زمان به آرامی کاهش می یابد، هنگامی که در پاییز استفاده می شود، این عنصر به مدت چهار تا شش ماه قبل از جذب گیاه در خاک باقی می ماند. این مدت زمان طولانی برای باقی ماندن فسفر در خاک بدون استفاده گیاهان می تواند اثربخشی کود را در تامین سطوح کافی فسفر گیاهان به حداقل برساند.

برای محصولاتی مانند سویا، آزمایشات نشان داده اند که اگر کود فسفر مورد نیاز قبل از کاشت روی سطح خاک پخش شود، عملکرد تولید دانه در این محصول بیشتر می شود. استفاده از فسفات برای یونجه و سایر محصولات علوفه ای زمانی کارآمدتر است که قبل از استقرار توده انجام شود، زمانی که می توان کود را قبل از کاشت به کار برد.


بهترین روش مصرف کود فسفر کدام است؟

همانطور که گفته شد روش های استفاده از کودها، به خود محصول، شرایط خاک و زمان استفاده بستگی دارد، اما به طور کلی شما می توانید کودهای فسفر را در زیر سطح اعمال کرده یا در صورت امکان در سطح خاک استفاده کنید. استفاده از کودهای فسفات معدنی در نوارهای 5 سانتی متر در بالا و 5 سانتی متری در زیر بذر، امکان تماس بیشتر کود با بذر و در دسترس بودن گیاه بیشتر با نرخ های پایین تر از کاربردهای پخش را فراهم می کند. برای مصرف کود فسفر مایع نیز بهتر است آنها را زیر سطحی تزریق یا اعمال کنید، هنگام استفاده از این کودها از طریق سیستم های کود دهی، از نفوذ کافی اطمینان حاصل کنید تا تجمع یا رواناب وجود نداشته باشد.


نقش شرایط خاک در مصرف کود فسفر

بهترین PH خاک برای جذب کود فسفاته بین 6 تا 7 می باشد، زیرا مقداری از فسفر در خاک های اسیدی توسط آهن و آلومینیوم و در خاک های قلیایی توسط کلسیم قفل می شود و به این ترتیب برای گیاه قابل جذب نخواهد بود. در خاک های آهکی با pH 8 به بالا ، فسفر تبدیل به فسفات کلسیم محلول می شود. زمانی که PH خاک بین 8/4 تا 5/5 باشد، فسفر با آلومینیوم موجود در خاک واکنش پذیرتر است و به عنوان فسفات آلومینیوم در دسترس گیاهان قرار می گیرد.

ذرات رسی یا کود فسفر را تثبیت یا در خاک قفل می کنند، اما خاک های حاوی درصد بالایی از مواد آلی، فسفر بالایی نیز دارند و می تواند در دسترس گیاه قرار دهد.